Hanzesteden
Hanzesteden ademen de erfenis van een rijk verleden en zijn een aanrader voor liefhebbers van historie. Ook bruisen ze van cultuur en gezelligheid. Wij lichten er vier Hanzesteden uit. Absoluut een bezoekje waard, deze zomer!
Een stukje geschiedenis
Hanzesteden waren tussen de twaalfde en de zestiende eeuw onderdeel van het Duitse Hanzeverbond (‘Hanze’ is Duits voor ‘gilde’), dat de handel bevorderde en beschermde en de leden tot aan het begin van de zestiende eeuw veel welvaart bezorgde. In de glorietijd waren er tweehonderd steden lid van het verbond, met name uit Duitsland en Nederland, en ook uit Scandinavië, Polen, de Baltische staten, Vlaanderen, Spanje en Portugal. In de zestiende eeuw nam de macht van het verbond af en aan het einde van het Hanzetijdperk, in 1862, waren nog maar drie steden lid.
Kampen
Kampen kende ooit 110 sigarenfabrieken
Kampen ontstond rond 1150 op een knooppunt van (water)wegen. De stad aan de IJssel had een grote vloot koggeschepen (vrachtschepen) waarmee rond de Oostzee handel werd gedreven en kende veel welvaart. Daar kwam rond 1430 de klad in, toen de IJssel verzandde. Kampen wilde zich niet aansluiten bij het Hanzeverbond, maar moest na een handelsconflict tussen het Graafschap Holland en de Hanze kiezen: wel of niet lid worden. Kampen koos voor het eerste. De stad verwierf veel Kampen ontstond rond 1150 op een knooppunt van (water)wegen. De stad aan de IJssel had een grote vloot koggeschepen (vrachtschepen) waarmee rond de Oostzee handel werd gedreven en kende veel welvaart. Daar kwam rond 1430 de klad in, toen de IJssel verzandde.
Kampen wilde zich niet aansluiten bij het Hanzeverbond, maar moest na een handelsconflict tussen het Graafschap Holland en de Hanze kiezen: wel of niet lid worden. Kampen koos voor het eerste. De stad verwierf veel invloed binnen het Hanzeverbond en was lange tijd de machtigste stad van de regio, maar na de Hollandse Oorlog (1672-1679) was dat voorbij. Pas in de negentiende eeuw brak een nieuwe bloeiperiode aan. De sporen van het rijke verleden zijn terug te zien in de drie stadspoorten (o.a. de Broederpoort), het Gotisch Huis (een koopmanshuis uit 1500), de Sint Nicolaaskerk en een replica van het middeleeuwse handelsschip De Kamper Hanze Kogge op de Koggewerf. Hier is ook een expositie over de Hanzetijd te bezoeken. Kampen is ook bekend door de sigaren-industrie die rond 1826 ontstond. Hier kwamen o.a. de Balmoral-sigaren vandaan. Ooit waren er 110 sigarenfabrieken, nu is alleen De Olifant nog over, een fabriek uit 1883. visitkampen.nl
Foto: Vincent Croce
Deventer
Eet in ‘koekstad’ Deventer kruidkoek naar oud recept
Deze stad aan de IJssel staat al in negende-eeuwse bronnen van het bisdom Utrecht vermeld en is een van de vijf oudste steden van Nederland. Deventer werd in 1300 Hanzestad en trok handelslieden uit heel Europa naar de jaarmarkten. Zo ontstond de historische binnenstad, met stadsplein de Brink en als iconische blikvanger het Waaggebouw uit 1528, het oudste van Nederland. Ook leuk: het Bergkwartier. Deze twaalfde-eeuwse wijk, waar de Bergkerk bovenuit torent, dreigde in de jaren zestig van de vorige eeuw te worden gesloopt, maar bleef gelukkig behouden. Het is een van de weinige Nederlandse historische wijken en ook een van de parels van de binnenstad, met bijzondere winkeltjes.
Deventer heeft als bijnaam Koekstad vanwege de lokale lekkernij Deventer koek. Al in de zestiende eeuw was er een gilde van bakkers die deze kruidkoek bakten. Nu is Jb Bussink (aan de Brink) de enige die nog de echte Deventer koek bakt, volgens eeuwenoud geheim recept. deventer.info
Foto: Gijs Versteeg
Elburg
Elburg: de grootste monumentdichtheid van Nederland
De geschiedenis van Elburg, gelegen aan de voormalige Zuiderzee, gaat terug tot het jaar 796. In 1396 werd deze vestingplaats Hanzestad, met visserij, handel en landbouw als grootste bronnen van inkomsten. Omdat de stad ten prooi was gevallen aan hevige overstromingen (zoals de Sint-Marcellusvloed in 1362), werd Elburg aan het eind van de veertiende eeuw verplaatst en herbouwd. Zo komt deze plaats aan zijn bijzondere vorm. In tegenstelling tot veel middeleeuwse steden is de plattegrond van Elburg niet kronkelig rond, maar rechthoekig, met een kaarsrecht stratenplan.
Verdwalen is onmogelijk. Elburg heeft de grootste monumentdichtheid van Nederland, met 294 rijksmonumenten op één vierkante kilometer! De duik in het verleden begint al bij binnenkomst door de Vischpoort. Die stamt uit de vijftiende eeuw en was een dichte verdedigings-toren, tot de vestingwerken werden uitgebreid en er een doorgang kwam. Andere highlights zijn onder meer het Gruithuis, waar men ingrediënten voor bier verhandelde, de Grote of Sint-Nicolaaskerk, waarvan de toren boven Elburg uittorent, en het Arent Thoe Boecophuis. Dit stadskasteel was eigendom van rentmeester Arent Thoe Boecop, die besloot de stad te verplaatsen. bezoek-elburg.nl
Foto: Vincent Croce
Zwolle
De bijnaam van Zwollenaren: blauwvingers!
Zwolle ontstond in de middeleeuwen, op een dekzandrug tussen de IJssel en de Overijsselse Vecht aan de rivier de Aa. Die dekzandrug, een plek die bij overstromingen droog bleef, heette in het Latijn ‘Suolle’ of ‘Suollu’, wat uiteindelijk ‘Zwolle’ werd. Zwolle werd in 1448 Hanzestad en kende in de vijftiende eeuw een grote bloei. Veel bouwwerken herinneren nog aan die welvarende tijd, zoals de indrukwekkende Sassenpoort, de enige poort die nog over is van de stadsmuur, of het Hopmanshuis, waar kooplieden handeldreven, en de Onze Lieve Vrouwetoren, beter bekend als de Peperbus. De gotische architectuur van dit rijksmonument is kenmerkend voor het Hanzetijdperk.
De bijnaam voor inwoners van Zwolle luidt Blauwvingers. Een van de bekendste verklaringen voor die naam stamt uit de Hanzetijd. Tussen Zwolle en Kampen heerste rivaliteit. Toen de kerktoren in de binnenstad van Zwolle afbrandde, wilde Kampen het klokkenspel kopen. Zwolle vroeg veel geld en de Kampenaren gingen akkoord, mits zij mochten bepalen hoe er werd betaald. Men betaalde met een berg stuivers: het natellen van dat koper bezorgde de Zwollenaren blauwe vingers. In juli zijn jaarlijks de Blauwvinger-dagen. Ook heeft Zwolle zijn eigen lekkernij: Blauwvingerkoekjes! visitzwolle.com
