Ik vertrek

In elk seizoen van het populaire AvroTros-programma ‘Ik vertrek’ beginnen Nederlanders een nieuw leven in het buitenland. Maar wat zijn de consequenties van deze stap? En wat als je terugkeert?

Het klinkt romantisch, een nieuw leven beginnen in het land van je dromen. Maar in de praktijk komt er ook een hoop bij kijken. Iedereen die Nederland verlaat om zich permanent te vestigen in het buitenland, moet zich namelijk uitschrijven bij de Basisregistratie Personen (BRP). Ook als je het huis in Nederland aanhoudt. En dat heeft grote gevolgen voor een aantal zaken. Zo heb je geen recht meer op een UWV-uitkering, kinder-bijslag, zorgtoeslag en studiefinanciering. Ook ben je niet meer verzekerd voor de AOW. Voor ieder jaar dat je niet meer in Nederland ingeschreven staat, bouw je 2 procent minder AOW op. En als je al recht op AOW hebt, ontvangt je niet in alle landen het volledige bedrag.

Frustrerende zoektocht
Tegenover de jaarlijks tienduizenden Nederlanders die hun buitenlandse droom najagen, staan ook talloze Nederlanders die terugkeren. Het aantal Nederlanders dat jaarlijks terugkeert, schommelt al jaren tussen de 40.000 en 50.000. De voornaamste redenen om terug te keren? Het overlijden van een partner, financiële problemen en de slechtere kwaliteit van zorg in het buitenland. Op remigranten komt een hoop af: ze stuiten onder meer op een gigantische berg papierwerk. Ze moeten veel formulieren invullen. En dan is er ook nog de zoektocht naar een huis. Een frustrerende zoektocht, want het aantal beschikbare huizen houdt niet over en de prijzen zijn hoog. Ook is het regelen van een overbruggings-hypotheek vanuit het buitenland schier onmogelijk. Hypotheek-verstrekkers accepteren een buitenlands huis in geen geval als onderpand. Zelfs niet als dat huis bijvoorbeeld twee miljoen euro waard is en er geen hypotheek op rust. Verder is het inkomen een struikelblok bij het vinden van een koopwoning, omdat dat bestendig moet zijn voor het verkrijgen van een hypotheek. En als je stopt bij een buitenlandse werkgever, stopt ook het inkomen. Mocht je al een nieuwe baan in Nederland hebben, dan is het mee-tellen van dat salaris vaak lastig. Je hebt in dat geval namelijk waarschijnlijk te maken met een proeftijd. Nog een probleem: geldverstrekkers accepteren geen pensioeninkomen dat niet in euro’s wordt uitgekeerd. Daarbij wordt ook nog eens anders gekeken naar een pensioen uit bijvoorbeeld Duitsland dan naar een pensioen uit Bulgarije.

Goed opletten
In Nederland geldt: heb je geen huis, dan heb je geen adres. En dat betekent dat je niet mag meedoen aan de maatschappij. Een inschrijving bij een gemeente is essentieel voor de toegang tot een zorgverzekering. Huis- en tandartsen kunnen mensen ook weigeren als patiënt, als zij geen woonadres hebben. Ook kun je geen bankrekening afsluiten zonder Nederlands adres. Je kunt wel een zogenoemd briefadres aanvragen bij de gemeente. Dat is een adres waar je niet woont, maar alleen post ontvangt. Gemeenten zijn daar echter vaak huiverig voor, omdat ze bang zijn voor mogelijke fraude. Wie zich tijdelijk wil laten inschrijven bij vrienden of familie, moet goed opletten. Dat kan namelijk invloed hebben op hun eventuele uitkeringen en belasting. Het Nederlandse belastingstelsel is ook niet altijd even vriendelijk voor remigranten. Nederlanders die terugkeren, moeten veelal een uitgebreide migratieaangifte doen met het zogeheten M-biljet. Dat blijkt erg ingewikkeld te zijn. Daarbij staan terugkerende Nederlanders er vaak niet bij stil dat ze premieplichtig zijn: ze moeten over bijvoorbeeld hun buitenlandse pensioen een premie afdragen aan de fiscus, voor de zorgverzekeringswet. En die kan flink oplopen. Soms gaat er ook iets mis met de belasting op buitenlands bezit. Ook al is er in veel gevallen een belastingverdrag tussen het eerdere woonland en Nederland: soms moet je toch hier belasting betalen over je buitenlandse woning.