Samsara (2013)

Wie deze kerst niet alwéér 'Home alone', 'Pietje Bell' of 'Sissi' op tv wil zien, kan overwegen te kiezen voor iets spectaculairs en visueel overdonderends. De documentaire 'Samsara' is een ervaring om nooit te vergeten.

In magnifieke beelden toont filmmaker Ron Fricke honderd minuten lang een opeenvolging van natuurfenomenen, menselijke gedragingen en cultureel erfgoed. De sublieme beelden worden getoond zonder dialoog, maar met passende muziek ter ondersteuning. Balinese danseressen, Filipijnse gevangenen, Chinese militairen en Tibetaanse monniken tonen een reeks uiterst nauwkeurig vastgelegde en gerepeteerde bewegingen; de lavastromen op Hawaï, de tempels van Myanmar en de stenen reuzenhoofden van Nemrut Dagi in Turkije doen meteen verlangen naar een verre vakantie. Een van de sleutelscènes in de film is die waarbij Tibetaanse monniken met gekleurd zand zeer precies een fraaie, gedetailleerde mandala tekenen, een symbolische kaart van de kosmos. In een scène aan het eind wordt de tekening met een eenvoudige veeg uitgewist. Ook andere religies worden getoond, zoals biddende joden bij de Klaagmuur in Jeruzalem en honderdduizenden moslims die rondjes lopen om de Ka'aba in de Grote Moskee van Mekka.

Waarschuwing
'Samsara' is een term uit het Sanskriet en heeft betrekking op de levenscyclus van geboorte en dood. De film werd in vijf jaar tijd gefilmd, op 70 mm, in 25 landen op vijf continenten, maar het is veel meer dan een veredelde versie van '3 op reis'. Het is een overweldigende documentaire die prachtige beelden toont, maar daarmee ook een verhaal vertelt. Regisseur Ron Fricke was in 1982 cameraman van Godfrey Reggio's film 'Koyaanisqatsi' en in 1992 van 'Baraka', dat hij zelf regisseerde. In die hoek is ook 'Samsara' te plaatsen. Opvallend is dat 'Samsara' niet alleen mooie tempels, natuur en sterrenhemels in beeld brengt, maar ook gevangenissen, vuilnisbelten, rampgebieden en slachthuizen. Wie oppervlakkig kijkt, kan simpelweg genieten van het visuele spektakel, maar de afwisseling van de tegenstellingen nodigen je als kijker uit om na te denken over wat je ziet. De mandala die wordt uitgewist vertelt eigenlijk het hele verhaal. De mens is eindeloos bezig iets moois te creëren, maar de verworvenheden kunnen in een oogwenk worden vernietigd. Luceberts dichtregel 'Alles van waarde is weerloos' is hier op zijn plaats. 'Samsara' is een waarschuwing voor de mensheid: kom tot bezinning.