Homo sapiens (2016)

Hoe ziet de wereld eruit als de mensheid van de ene op de andere dag zou verdwijnen? De Oostenrijkse filmmaker Nikolaus Geyrhalter doet in ‘Homo sapiens’ een poging dit te tonen. Een film over de mens, zonder mensen.

Een post-apocalyptische wereld kennen we uit fictiefilms als ‘Mad Max’, ‘Planet of the apes’, ‘The terminator’ en ‘I am legend’. In die films is de door mensen verlaten of verwaarloosde omgeving vormgegeven door inventieve art designers. Nikolaus Geyrhalter is echter een documentairemaker, van onder meer de confronterende voedselfilm ‘Our daily bread’, en toont hier de werkelijkheid. Voor ‘Homo sapiens’ zocht hij de hele wereld af naar geschikte locaties om te filmen. Hij toont bij voorkeur verlaten plekken waaraan nog te zien is wat de functie ooit was: een pretpark dat half in zee verzinkt; een weg die door planten wordt overwoekerd, een kerk waarvan het dak lekt of een operatiekamer waar de wind door de kapotte ramen vrij spel heeft. Zijn aanpak is simpel. Met een vaste camera neemt hij elke plek gemiddeld zo’n 30 seconden in beeld. Mensen zijn er in de hele film niet te zien, maar af en toe beweegt er iets door de wind of vliegt er een vogel op.

Bespiegeling
Statische beelden kunnen al snel als saai worden ervaren, maar de gekozen locaties voorkomen dat. Het zijn altijd plekken die vragen oproepen. Waarom is deze plek verlaten? Waar zijn de mensen gebleven? Hadden ze zoveel haast dat zelfs het meubilair is achter-gebleven? Bij locaties als het gebied rond Tsjernobyl en Fukushima ligt het antwoord voor de hand. Vanwege de stralings-risico’s is iedereen er inderdaad in grote haast vertrokken. Bij andere plekken blijft de vraag knagen. Nergens geeft Geyrhalter commentaar of toelichting.
Uit sommige beelden blijkt wel dat er in Azië, Europa of Amerika is gefilmd, maar verder blijft het raden. Die onzekerheid nodigt uit tot bespiegeling; wat blijft er over van de menselijke invloed als die is verdwenen? Wat laten we de wereld na? De beelden zijn pakkend, de sfeer doet onwerkelijk aan, soms beklemmend als in Tarkovski’s film ‘Stalker’. De film is niet geschikt voor ongeduldige types, wel voor kijkers die graag aan het denken worden gezet.