The tragedy of Macbeth (2022)

Ruim vierhonderd jaar geleden schreef Shakespeare ‘The tragedy of Macbeth’. Het is sindsdien talloze malen opgevoerd en verfilmd. Joel Coen maakt er nu een fascinerende eigen versie van.

Macbeth (Denzel Washington), een succesvolle generaal in het leger van de Schotse koning Duncan (Brendan Gleeson), ontmoet drie heksen die voorspellen dat Macbeth koning zal worden. Als Duncan echter zijn zoon als troonopvolger aan- wijst, wordt Macbeth verteerd door wrok. Aangemoedigd door zijn geslepen vrouw (Frances McDormand, o.) beraamt hij een moordaanslag op de koning. Deze lukt, Duncans zoon vlucht naar het buitenland en Macbeth kroont zichzelf koning. Maar gehinderd door paranoia en waanbeelden wil Macbeth iedereen uit de weg ruimen die erachter zou kunnen komen dat hij achter de moord zit. Als de werken van Shakespeare de laatste decennia worden ver- filmd, is dat vaak met een moderne twist. Bijvoorbeeld door zijn toneelstukken losjes als leidraad te nemen, maar in hedendaagse taal en met een paar knipogen naar de oorspronkelijke tekst. Kijk naar ‘10 things I hate about you’ (1999), die geïnspireerd is op ‘The taming of the shrew’. Als de oorspronkelijke tekst wél intact wordt gehouden, is de setting vaak extreem hip, haast ter compensatie. Zoals in het kleurrijke, snel gesneden ‘Romeo + Juliet’ (1996). Dit alles is niét het geval bij deze nieuwe versie. Regisseur Joel Coen laat het in de historische tijd afspelen, filmt het in zwart-wit én in de studio, waar de sobere decorstukken het nog meer de sfeer van een toneelstuk geven. Het originele, oud-Engelse taalgebruik wordt gehandhaafd, en om te benadrukken dat hij dicht bij de oerbron blijft, kiest Coen niet voor de compacte titel ‘Macbeth’ (waaronder tientallen verfilmingen zijn gemaakt) maar voor de originele titel van het tussen 1603 en 1607 geschreven werk: ‘The tragedy of Macbeth’.

Fenomenale Washington
Deze pure versie bevalt eigenlijk prima, juist omdat het geen verwaterde, geforceerd hippe update is. Zonder alle opsmuk komt het direct binnen bij de kijker. Na ruim vierhonderd jaar blijkt het stuk nog steeds ver- rassend actueel. Want hoeveel door macht gecorrumpeerde wereldleiders, van koningen tot keizers en presidenten, hebben wij in onze tijd al niet langs zien komen? Verder is het acteerwerk van de bovenste plank. Je ziet dat de spelers smullen van de smeuïge teksten, die ze zo natu- rel mogelijk uit hun mond laten rollen. Frances McDormand is fantastisch als hyperambitieuze echtgenote, die haar man klaar- stoomt voor zijn gewelddadige machtsgreep. En Denzel Washington is fenomenaal in een rol die gelijkenissen vertoont met zijn Oscar- winnende personage in ‘Training day’ (2001). Ook nu begint hij als een charismatische en redelijke man. Maar als het gif van de macht hem meer en meer besmet, verandert hij in een brullend, levensgevaarlijk monster. Mooi ook hoe deze zwart-witfilm letterlijk en figuurlijk niet kijkt naar kleur. Zwarte en witte personages lopen door elkaar heen, en zijn in het verhaal vrienden of familie van elkaar.